Roel Bruinsma op bezoek bij ds. Wiebke Heeren

Om iets na de afgesproken tijd van 11.00 uur drukte ik op de bel van de woning aan de Wynserdyk nr. 9 A. Toen de deur openging zag ik een dame die inderdaad sprekend leek op die van de foto op de website van de Protestantse Gemeente Trynwâlden. De foto van Wiebke Heeren, onze aanstaande predikant.

Ik werd naar binnen genodigd, en we gingen zitten in de royale, aangenaam ingerichte woonkamer. Je hebt van die bezoekjes waarin het gesprek pas op gang komt na enig wederzijds aftasten. Daar is niks mis mee, zeker als je elkaar -zoals wij - voor de eerste keer ontmoet. Maar die fase van kennismaking hebben wij klaarblijkelijk kunnen overslaan, want er ontspon zich meteen een geanimeerd gesprek. Over wat er in Nederland aan de hand is: veel onvrede, zelfs rancune, en wantrouwen jegens overheid en instituties. Soms (of vaak) ook wel terecht. Maar te vaak ontbreekt het besef dat het in het grootste deel van de wereld toch slechter is gesteld met b.v. burgerlijke vrijheden en rechten dan in Nederland.

Maar ik was niet gekomen om de toestand in de wereld te bespreken. Het leek mij goed u een impressie van onze nieuwe predikant te presenteren. Ik had bedacht daarvoor Wiebke Heeren een bezoekje te brengen, en daarover wat te schrijven. U ziet dat ik dat heb gedaan. En het resultaat bent u nu aan het lezen.

Mijn eerste vraag was hoe Wiebke aan deze Fries-klinkende voornaam is gekomen. Terwijl zij toch in Duitsland is geboren en getogen. Welnu, ze heeft Oostfriese voorouders die in de omgeving van Wittmund woonden, in Oost-Friesland, niet ver van Wilhemshaven.

Zij is zelf niet in Oost-Friesland geboren maar in een dorp nog dichter bij Wilhemshaven, wel in het noorden van Duitsland dus. Kort na haar geboorte verhuisde ze naar Lüneburg, daar is ze opgegroeid in een Evangelisch Reformiert milieu, in het Nederlands zou je zeggen ‘Hervormd’. Na basisonderwijs en gymnasium ging ze in 1980 studeren in Hamburg. Theologie, ze wist al vroeg dat ze predikant wilde worden. Ze voelde zich in Hamburg niet zo thuis in het grootschalige theologisch-academische milieu, dat bovendien van Lutherse snit was, heel anders dan haar Evangelisch-Reformierte afkomst.

Wat ze zocht vond ze wel aan de theologische faculteit van de Universiteit van Amsterdam. Daar was ze van 1983– 1985 op haar plek: veel kleinschaliger dan Hamburg, mensen kenden elkaar. En hoogleraren zoals Karel Deurloo en Theo Witvliet die grote invloed op haar hebben gehad. Grote invloed hadden ook de colleges van Yehuda Ashkenazy aan de toenmalige Folkertsma Stichting voor Talmudica (tegenwoordig heet die Stichting Pardes), die ze van 1983-1985 volgde.

In Amsterdam leerde ze ook haar latere echtgenoot kennen, die eveneens vanuit een Duitse universiteit naar Amsterdam was vertrokken. Ze completeerde haar studie in Heidelberg. Dat was nodig om het examen te kunnen doen waarmee je in Duitsland bevoegd predikant werd.

Vanaf 1987 begon haar loopbaan als predikant. In Duitsland word je dan eerst vicaris, een soort assistent van een predikant die werkt in een gemeente en die daar ook je begeleider is. Wiebkes standplaats werd Loppersum (Dld) en Canhusen, niet ver van Emden. Na 2½ jaar, in 1989, werd ze hulppredikant in Emden, conform de normale gang van zaken in Duitsland.

Theologie was toentertijd een gewilde studie; maar voor al die afgestudeerde theologen, op zoek naar een werkkring, waren er eigenlijk te weinig werkplekken. Inmiddels was hun eerste dochter al geboren en ze waren naarstig op zoek naar werk en inkomen. Wiebke en haar toenmalige echtgenoot werden toen getipt om het eens in Nederland te proberen. Zo gezegd, zo gedaan: haar man kon vanaf 1992 in Suameer aan de slag. Overigens moesten beiden daarvoor weer aan de studie om een kerkelijk examen af te leggen aan de Universiteit van Groningen. Wiebke werd in eerste instantie huisvrouw, later kon ze als vicaris aan de slag, dat betekende zoiets als ambulant predikant. Je deed al het normale werk van een predikant: voorgaan in kerkdiensten, catechisatie, ziekenbezoek enz., maar zonder een eigen gemeente. In 1998 konden Wiebke en haar man aan de slag in Reiderland. Met hun inmiddels twee dochters vertrokken ze richting het Rode Oosten van het land. In deze periode strandde hun huwelijk, een zware episode. Wiebke kreeg vervolgens een betrekking in Delfzijl, eerst als pastoraal werker in Delfzijl-Noord, later als predikant in Delfzijl-Zuid.

In 2016 werd zij beroepen in de Protestantse Gemeente Trynwâlden, een gebied tussen Leeuwarden en Dokkum met daarin 6 dorpen, met allemaal (kleine) kerken en kerkjes. Die 6 dorpen worden bediend door 2 predikanten en een kerkelijk werker, ze had er dus twee collega’s. Haar standplaats werd Oenkerk met ca. 2000 inwoners, één van die zes dorpen. Vanuit haar standplaats heeft zij de afgelopen 6 jaar pastoraal gewerkt.

Zo leverde zij haar bijdrage aan ‘Vorming en toerusting’. Dat vond niet persé plaats in Oenkerk, het werd ‘Trynwâlden-breed’ georganiseerd. Zo waren er leesgroepen, veelal in leeftijdsgroepen ingedeeld. Je had b.v. leesgroepen voor twintigers, en voor vijftigers. Die kwamen om de zoveel tijd samen om geloofsvragen of aan het geloof gerelateerde thema’s te bespreken

Een activiteit waar Wiebke zelf ook veel plezier aan beleefde was op gezette tijden een uitstapje met gemeenteleden naar musea. Wiebke heeft zo’n 6 jaar in een mooi dorp in een prachtige omgeving gewoond. Gelooft u mij maar, ik kwam er vaak. Een foto van het prachtige kerkje, gebouwd ca. 1230, wilde ik u dan ook niet onthouden.

Als u de kennismakingsbijeenkomst van 4 oktober hebt bezocht heeft u Wiebke al gezien en meegemaakt. Maar voor hen die deze gedenkwaardige bijeenkomst hebben gemist, bied ik u een opmerkelijke foto aan, die u hiernaast aantreft. Ik leg de diepere betekenis van deze foto even uit. U ziet in het bovenste deel de hemel; en in het onderste deel de aarde. In het midden, met beide benen op de grond, ziet u onze aanstaande predikant. Zij verbindt beide sferen. De foto is genomen in de buurt van Paesens-Moddergat, op het Wad. Ouderen onder u weten nog wel hoe predikanten in vroeger tijden voor een foto in de NCRV-gids of in dagblad Trouw poseerden: in toga met witte bef, bij voorkeur voor hun met theologische werken gevulde boekenkast. U ziet: er is veel veranderd.

Wiebke heeft de overgang van het Duitse protestantse gemeenteleven naar dat van Nederland goed doorstaan. Dan kunnen wij de overgang van de Trynwâlden naar Usselo/Haaksbergen-Buurse ook wel met vertrouwen tegemoetzien.

Roel Bruinsma